Kabızlık Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi
DİĞER AD(LAR)I
- Konstipasyon
- Peklik
TANIM
Kabızlık, dışkılama sayısının ve miktarının azalmasıdır. Genel olarak; dışkı miktarı günde 50 gramdan azsa, çok kuru ve katıysa, ve dışkılama aralığı 48 saatten uzunsa kabızlıktan söz edilir.
Sindirim sistemi aldığımız gıdalardan vücudumuzun ihtiyacı olan maddeleri ayıklar, bunları kan dolaşımına verir ve sindirilmeyen atıkları dışarı çıkarır. Dışkılama günde bir veya iki kez gerçekleşir. Dışkılama alışkanlığı kişinin yaşına, beslenme alışkanlığına ve günlük fiziksel aktivitelerine bağlı olarak değişir. Dışkı, kalın barsaklarda ne kadar uzun süre kalırsa o kadar çok sertleşir ve atılması güçleşir. Normal bir dışkı ne çok sert ne de çok yumuşak olmalı, aynı zamanda da atılması için aşırı derecede ıkınmayı gerektirmemelidir.
BELİRTİ ve BULGULAR
- Atılımı zor veya ağrılı sert, kuru dışkı
- Çocuklarda 4 gün, yetişkinlerde ise 3 gün içinde dışkılama olmaması
NEDENLERİ
- Dışkılama refleksi uyandığı zaman çeşitli sebeplerle dışkılamanın geciktirilmesi ve bunun alışkanlık haline getirilmesi sonucu kabızlık gelişebilir. Özellikle okula yeni başlayan çocuklarda sık görülür. Çocuk sınıftayken tuvaleti geldiğinde izin istemekten utanır ve dışkısını tutar. Bu alışkanlık daha sonra çocuğun günlük yaşantısına taşınır.
- Barsak duvarındaki zayıflıklardan kaynaklanan cepleşmelerin (divertikül) yarattığı tıkanıklıklar, bu ceplerin iltihaplanması (divertikülit)
- Kalın barsak tümörü gibi barsağı daraltan kitleler
- Mekanik veya paralitik barsak tıkanması (ileus)
- Ateş, uzun süren yatak istirahati, karın ameliyatları, yıpratıcı hastalıklar, gebelik
- Depresyon, endişe hali
- Anal kanalda yırtık, basur (hemoroid) gibi ağrıya neden olan hastalıklar
- Sürekli az posalı gıdalarla beslenmek
- Egzersizden uzak hareketsiz yaşam tarzı
- Sakinleştirici ilaçlar, aliminyum mide asidini giderici ilaçlar, kalsiyum içeren ilaçlar
ÖZEL TETKİKLER
- Anal kanalın parmakla muayene edilmesi
- Dışkı incelemeleri
- Çeşitli mide-barsak filmleri
- Kalın barsakların endoskopi cihazlarıyla incelenmesi (sigmoidoskopi, kolonoskopi)
TEDAVİ
- Nedene yönelik tedavi uygulanır. Düzenli tuvalet alışkanlığının edinilmesi, psikoterapi, cerrahi girişim gerektiren hastalarda ameliyat yapılması gibi.
- Beslenme şeklinde değişiklik yapmak gerekebilir. Bol sebze ve meyve yemek, kepekli undan yapılmış ekmekler yemek, bol su ve sıvı gıdalar almak faydalı olacaktır.
- Fitil şeklindeki çeşitli ilaçlar günde 1-2 kez makattan uygulanabilir.
- Makattan yapılan bazı uygulamalarla barsak temizliği (lavman) sağlanabilir.
- Doktor tavsiyesi doğrultusunda müshil ilaçları ve barsak hareketliliğini arttıran ilaçlar alınabilir ama bu ilaçların sürekli kullanılması zararlıdır.
DOKTORA BAŞVURULMASI GEREKEN DURUMLAR
- Kabızlığa; ateş, karnın alt bölgesinde ağrı eşlik ediyor ve ince dışkılama oluyorsa. Bu durumda, divertikülit gelişmiş olabilir.
- Dışkınızda kan görürseniz. Kan, anal kanaldaki yırtık veya basurdan kaynaklanabileceği gibi kalın barsak kanseri belirtisi de olabilir. Ayrıca kalın barsak kanserinde, dışkı şeklinde de değişiklik (örn; kalem inceliğinde dışkılama) meydana gelebilir.
- Kabızlık, yeni bir ilaca başladıktan sonra gelişmişse. İlacın dozunda değişiklik yapmak veya ilacı bırakmak gerekebilir.
- Sık sık tekrar eden karın ağrılarıyla beraber iki haftadan fazla süren kabızlık şikayetiniz varsa. Bu durumda, kurşun veya başka bir madde zehirlenmesi söz konusu olabilir.
- İhtiyar veya sakatsanız ve bir haftadan fazla süren kabızlık şikayetiniz varsa. Bu durumda, barsaklarınız tıkanmış olabilir.
