Basilli Dizanteri Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Basilli dizanteri, Shigella türü bakterilerin neden olduğu bir barsak enfeksiyonudur. Bu hastalık, genellikle kanlı ishal, karın ağrısı, ve ateş ile kendini gösterir. Shigella bakterileri, sindirim sistemine zarar verir, bağırsaklarda iltihaplanmaya yol açar ve vücutta sıvı kaybına neden olabilir. Basilli dizanteri, özellikle hijyenik koşulların yetersiz olduğu ortamlarda yayılabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu hastalık, genellikle dışkı yoluyla bulaşır ve daha çok çocuklarda görülebilir.
Basilli Dizanterinin Nedenleri
Basilli dizanterinin başlıca nedenleri Shigella türü bakterilerdir. Shigella bakterisinin dört ana türü enfeksiyona neden olabilir:
- Shigella dysenteriae: Bu, en ciddi türdür ve şiddetli vakalara yol açabilir.
- Shigella flexneri: Basilli dizanteriye yol açan yaygın türlerden biridir.
- Shigella boydii: Daha nadir görülen bir türdür.
- Shigella sonnei: En yaygın türdür ve genellikle daha hafif vakalarla seyreder.
Bu bakteriler, genellikle kontamine olmuş yiyecekler ve su yoluyla bulaşır. Ayrıca, enfekte kişilerle doğrudan temas veya kötü hijyen koşulları da bulaşmayı tetikleyebilir.
Basilli Dizanterinin Belirtileri ve Bulguları
Basilli dizanteri belirtileri genellikle enfeksiyondan 1-3 gün sonra başlar. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Kramp Şeklinde Karın Ağrısı ve Tenezm: Bu, dışkı yapma isteği ile ilişkilidir ve genellikle şiddetli karın ağrısına yol açar. Tenezm, dışkı yaparken zorlanma hissi anlamına gelir.
- Kanlı, Sümüklü Diyare: En belirgin özellik, kanlı ishaldir. İshal genellikle sulu olup, kan ve mukus içerir. Bağırsaklardaki iltihap, dışkıda kan ve mukus birikmesine yol açar.
- Ateş: Vücudun enfeksiyona karşı gösterdiği bir tepki olarak yüksek ateş görülebilir.
- Baş Ağrısı ve İştahsızlık: Hastalığın bir sonucu olarak baş ağrısı ve iştah kaybı yaşanabilir.
- Bilinç Bulanıklığı ve Konvülsiyonlar: Şiddetli vakalarda, beyin etkilenebilir ve bu da bilinç kaybı ve nöbetlere yol açabilir.
Basilli Dizanterinin Teşhisi
Basilli dizanterisinin teşhisi, klinik belirtiler ve laboratuvar testlerine dayanır. Tanı için aşağıdaki testler yapılabilir:
- Kan Testleri:
- Lökosit Artışı: Kan testlerinde beyaz kan hücrelerinin (lökosit) sayısının arttığı gözlemlenebilir. Bu, vücutta bir enfeksiyon olduğunu gösterir.
- Periferik Lökosit Formülünde Sola Kayma: Enfeksiyon nedeniyle beyaz kan hücreleri daha olgunlaşmadan vücutta artar.
- Dışkı Muayenesi ve Kültür:
- Dışkının Mikroskopla İncelenmesi: Dışkıda lökosit (beyaz kan hücreleri) ve eritrosit (kırmızı kan hücreleri) tespiti yapılabilir.
- Dışkı Kültürü: Shigella bakterisinin türünü tespit etmek için dışkı kültürü yapılabilir. Bakteri türü tespit edildikten sonra, hangi antibiyotiklerin etkili olduğu belirlenebilir.
Basilli Dizanterisinin Tedavisi
Basilli dizanterisi tedavisi genellikle antibiyotiklerle yapılır. Tedavi sürecinde şunlar uygulanabilir:
- Yumuşak ve Posasız Beslenme: Hastanın sindirim sistemini rahatlatmak için yumuşak, posasız gıdalar verilmelidir. Örneğin, çay, beyaz peynir, pirinç lapası, haşlanmış patates, yoğurt ve elma gibi gıdalar önerilebilir.
- Sıvı ve Elektrolit Desteği: Bağırsaklardan sıvı kaybı nedeniyle vücutta sıvı dengesizliği olabilir. Bu nedenle parenteral elektrolit çözeltileri ile sıvı ve elektrolit dengesinin düzeltilmesi gerekir.
- Ağrı ve Kramp Gidericiler: Karın ağrısını ve krampı hafifletmek için ağrı kesiciler ve kramp giderici ilaçlar kullanılabilir.
- Antibiyotik Tedavisi: Shigella bakterisine karşı etkili olan Trimethoprim – sulfametoksazol kombinasyonu kullanılarak tedavi yapılabilir. Antibiyotik tedavisi, bakterilerin vücutta çoğalmasını engeller ve hastalığın süresini kısaltır.
- Semptomatik Tedavi: Ateş düşürücüler, bulantı gidericiler ve diğer semptomatik tedavi yöntemleri hastanın rahatlamasına yardımcı olabilir.
Basilli Dizanterisinden Korunma ve Önleme
Basilli dizanteriden korunmak için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Hijyen ve Temizlik: Eller sık sık yıkanmalı, tuvalet sonrası ve yemeklerden önce hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Ayrıca, yiyeceklerin temizliğine ve hijyenine özen gösterilmelidir.
- Temiz Su Kullanımı: İçme suyu ve yemeklerde kullanılan suyun temiz olmasına dikkat edilmelidir.
- Çiğ Yiyeceklerden Kaçınma: Yiyeceklerin iyice pişirilmesi, basilli dizanterinin yayılmasını engelleyebilir.
- Aşılar: Şu anda, Shigella bakterisine karşı spesifik bir aşı bulunmamaktadır, ancak hijyenik koşullara dikkat edilmesi büyük önem taşır.
Sonuç
Basilli dizanteri, genellikle hijyen eksikliği ve kontamine yiyecekler ile bulaşabilen, ancak tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken teşhis ve antibiyotik tedavisi ile hastalığın semptomları kontrol altına alınabilir ve iyileşme sağlanabilir. Hijyenik gıda alışkanlıkları ve düzenli el yıkama gibi önlemlerle, basilli dizanteriden korunmak mümkündür. Eğer belirtiler görülürse, bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.
