Bulaşıcı Sarılık Nedir? Tanımı, Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Bulaşıcı sarılık, karaciğerin iltihaplanması sonucu ciltte ve gözlerde sararmaya yol açan bir hastalıktır. Sarılık, genellikle hepatit virüsleri nedeniyle meydana gelir. Bu hastalık, virüsün kan yoluyla veya vücut sıvılarıyla bulaşması sonucu kişiden kişiye geçebilir. Hepatit virüsleri, karaciğerin iltihaplanmasına neden olarak karaciğer fonksiyonlarını bozar. Bulaşıcı sarılık, hepatit A, B, C, D ve E virüslerinin neden olduğu hastalıkları içerebilir, ancak en yaygın olarak hepatit A, B ve E virüsleri bulaşıcı sarılığa yol açar.
Sarılık, genellikle vücutta bilirubin adı verilen bir madde birikmesi sonucu ortaya çıkar. Bu madde, karaciğerin düzgün çalışmaması nedeniyle vücutta birikerek cilt ve gözlerde sararmaya neden olur. Sarılık, bir hastalığın belirtisi olabileceği gibi, bazen bir enfeksiyonun veya karaciğer hastalığının göstergesi olabilir.
Bulaşıcı Sarılığın Nedenleri
Bulaşıcı sarılık, genellikle hepatit virüslerinin vücuda girmesi sonucu meydana gelir. Hepatit virüsleri, kan yoluyla veya vücut sıvılarıyla bulaşabilir ve karaciğeri enfekte ederek iltihaplanmasına neden olabilir. Sarılığa yol açan başlıca virüsler şunlardır:
- Hepatit A Virüsü: Hepatit A, genellikle kirli su veya yiyeceklerin tüketilmesi sonucu bulaşır. Ayrıca enfekte bir kişinin dışkısından temas yoluyla da bulaşabilir. Hepatit A, akut bir hastalıktır ve genellikle kendiliğinden iyileşir.
- Hepatit B Virüsü: Hepatit B, kan yoluyla ve vücut sıvılarıyla bulaşan bir virüstür. Enfekte kanın doğrudan teması, cinsel ilişki veya doğum sırasında anneden bebeğe geçişi yoluyla bulaşabilir. Hepatit B, kronikleşebilir ve karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
- Hepatit C Virüsü: Hepatit C, kan yoluyla bulaşır ve genellikle enfekte iğneler veya kan transfüzyonları ile geçer. Hepatit C, genellikle kronikleşir ve tedavi edilmediği takdirde karaciğer hasarına yol açabilir.
- Hepatit D Virüsü: Hepatit D, hepatit B enfeksiyonunun varlığına ihtiyaç duyar. Hepatit B ile aynı şekilde bulaşır ve genellikle hepatit B virüsüyle birlikte görülen bir hastalıktır.
- Hepatit E Virüsü: Hepatit E, özellikle gelişmekte olan bölgelerde su kaynakları yoluyla bulaşır. Hepatit E, genellikle akut bir enfeksiyon olup, çoğu zaman kendiliğinden iyileşir. Ancak hamile kadınlarda hepatit E enfeksiyonu ciddi sonuçlar doğurabilir.
Bulaşıcı Sarılığın Belirtileri
Bulaşıcı sarılığın belirtileri, karaciğerin etkilenme derecesine ve enfeksiyonun türüne bağlı olarak değişebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Cilt ve Gözlerde Sararma: Sarılık, karaciğerin bilirubin maddesini düzgün bir şekilde işleyememesi sonucu vücutta birikmesine neden olur ve bu da cilt ve gözlerde sararmaya yol açar.
- İdrar Renginin Koyu Olması: Sarılık nedeniyle idrar renginin koyulaşması, vücuttaki bilirubin birikmesinin bir işareti olabilir.
- Açık Renkli Dışkı: Bilirubin vücutta biriktiğinde dışkının renginde değişiklik olabilir ve dışkı açık renkte görünebilir.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Sarılık, karaciğerin düzgün çalışmaması nedeniyle vücuttaki enerji seviyesini etkileyebilir ve kişide yorgunluk hissi yaratabilir.
- Karın Ağrısı ve Şişlik: Karaciğerin iltihaplanması, karın bölgesinde ağrıya ve şişliğe neden olabilir.
- İştah Kaybı: Sarılık, iştah kaybına neden olabilir ve bazı kişilerde mide bulantısı da görülebilir.
- Ateş: Hepatit virüslerinin neden olduğu enfeksiyonlarda, vücut sıcaklığında yükselme (ateş) görülebilir.
Bulaşıcı Sarılığın Teşhisi
Bulaşıcı sarılık teşhisi, genellikle doktor tarafından yapılan fiziksel muayene ve çeşitli testlerle konulur. Sarılığın nedenini belirlemek için şunlar yapılabilir:
- Kan Testleri: Hepatit virüslerinin tespit edilmesi için kan testleri yapılır. Bu testler, hepatit A, B, C, D ve E virüslerini belirlemeye yardımcı olabilir.
- Bilirubin Seviyesi Testi: Kan testi ile bilirubin seviyesi ölçülerek sarılığın derecesi ve nedeni hakkında bilgi edinilebilir.
- Karaciğer Fonksiyon Testleri: Karaciğerin sağlığını değerlendirmek için çeşitli testler yapılır. Bu testler, karaciğerin ne kadar iyi çalıştığını ve enfeksiyonun ne kadar ileri gittiğini gösterir.
- Ultrason veya Biyopsi: Karaciğerin durumunu görmek için ultrason görüntülemesi yapılabilir. Ayrıca, karaciğer biyopsisi ile karaciğer dokusunun mikroskobik incelenmesi gerekebilir.
- Hepatit Antikor Testleri: Hepatit virüslerine karşı vücutta gelişen antikorlar test edilerek hangi hepatit türünün enfeksiyona yol açtığı belirlenebilir.
Bulaşıcı Sarılığın Tedavisi
Bulaşıcı sarılığın tedavisi, enfeksiyonun türüne, hastalığın şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi genellikle şu şekildedir:
- Dinlenme ve Destekleyici Tedavi: Sarılık, genellikle destekleyici tedavi ile iyileşir. Dinlenme, sıvı alımı ve dengeli beslenme gibi temel önlemler alınır. Bu, karaciğerin iyileşmesine yardımcı olabilir.
- Antiviral İlaçlar: Hepatit B ve C gibi virüs kaynaklı sarılıklarda, antiviral ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, virüsün çoğalmasını engelleyerek karaciğer hasarını azaltabilir.
- Aşılar: Hepatit A ve B virüslerine karşı aşılar mevcuttur. Hepatit A aşısı, enfekte olmuş su veya gıda kaynaklarına karşı korunmayı sağlar. Hepatit B aşısı, kan yoluyla bulaşan virüslere karşı koruma sağlar.
- Karaciğer Nakli: Şiddetli karaciğer hasarı ve karaciğer yetmezliği durumlarında, karaciğer nakli bir seçenek olabilir. Bu durum, genellikle hepatit C veya B gibi virüslerin kronik enfeksiyona yol açtığı durumlarda görülür.
Bulaşıcı Sarılığın Önlenmesi
Bulaşıcı sarılığı önlemek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
- Hijyen Kurallarına Uymak: Eller yıkama, temiz su ve gıda hijyenine dikkat etmek, hepatit A gibi enfeksiyonların bulaşmasını engeller.
- Aşılar: Hepatit A ve B’ye karşı aşı olmak, bu virüslerin neden olduğu sarılıktan korunmayı sağlar.
- Cinsel Korunma: Hepatit B ve C virüsleri cinsel ilişki yoluyla da bulaşabilir, bu yüzden korunmasız cinsel ilişki risklidir.
- Eğitim ve Farkındalık: Bulaşıcı sarılık hakkında eğitim almak ve riskleri anlamak, enfeksiyonları önlemenin en önemli yollarındandır.
Sonuç
Bulaşıcı sarılık, ciddi karaciğer hasarına yol açabilecek bir enfeksiyondur. Hepatit virüslerine bağlı olarak gelişen bu hastalık, erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Tedavi edilmediğinde karaciğer yetmezliği ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hijyen, aşılar ve korunma yöntemleri ile bulaşıcı sarılığın önlenmesi mümkündür.
