Çiçek Hastalığı Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Çiçek hastalığı, Variola virüsünün neden olduğu, oldukça bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık, vücutta döküntüler, ateş ve baş ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir. Çiçek hastalığının kuluçka süresi 10-16 gün arasında değişir ve bu süre zarfında virüs, vücutta hızla yayılır. Çiçek hastalığı, dünya genelinde 1980 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yürüttüğü başarılı aşı kampanyaları sonucu tamamen eradike edilmiştir. 1979 yılından itibaren dünya genelinde çiçek hastalığına rastlanmamaktadır.
Çiçek Hastalığının Nedenleri
Çiçek hastalığına neden olan etken Variola virüsüdür. Bu virüs, poksivirüs ailesine ait bir DNA virüsü olup, insanlardan insana solunum yolu ile bulaşır. Enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya doğrudan temas yoluyla virüs sağlıklı bir kişiye geçebilir. Ayrıca, enfekte kişilerin kullandığı eşyalar veya yatak takımları aracılığıyla da bulaşabilir.
Çiçek hastalığı, yüksek bulaşıcılığı nedeniyle büyük salgınlara yol açabilir, ancak günümüzde başarılı aşılamalarla bu hastalık ortadan kaldırılmıştır.
Çiçek Hastalığının Belirtileri ve Bulguları
Çiçek hastalığının belirtileri, genellikle virüs vücuda girdikten 10-16 gün sonra ortaya çıkar. Bu belirtiler şunlar olabilir:
- Ateş: Çiçek hastalığının ilk belirtisi genellikle ani başlayan yüksek ateştir.
- Baş, Sırt, Kas ve Eklem Ağrıları: Baş ağrısı ve kas ağrıları yaygın olarak görülür. Vücutta genel bir ağrı ve yorgunluk hissi olabilir.
- Deri Döküntüleri: Çiçek hastalığının en belirgin belirtisi, vücutta kızarıklık ve döküntülerdir. Döküntüler, ağız, yüz, kollar ve bacakların alt kısımlarında belirgindir. Döküntüler, başlangıçta sıvı dolu kabarcıklara dönüşür ve sonunda kabuklanarak iyileşir. Döküntüler genellikle iz bırakarak iyileşir.
- Bilinç Bulanıklığı: Hastalığın ilerleyen evrelerinde, bazı kişilerde bilinç bulanıklığı ve kafa karışıklığı görülebilir. Bu durum, enfeksiyonun vücutta yayılmasından kaynaklanabilir.
Çiçek Hastalığının Teşhisi
Çiçek hastalığının teşhisi, genellikle klinik belirtiler ve tıbbi öyküye dayanarak konulur. Ancak, kesin teşhis için bazı testler yapılabilir:
- Kan Testleri: Çiçek hastalığının varlığı, kan testleriyle belirlenebilir. Bu testler, enfeksiyona karşı bağışıklık yanıtlarını tespit edebilir.
- Viral Kültürler: Variola virüsü, laboratuvar ortamında kültür edilerek tespit edilebilir.
- Serolojik Testler: Vücutta çiçek hastalığına karşı gelişmiş antikorlar belirlenebilir.
- Mikroskopik İnceleme: Çiçek hastalığına neden olan virüs, mikroskop altında gözlemlenebilir ve bu da tanının doğrulanmasına yardımcı olabilir.
Çiçek Hastalığının Tedavisi
Çiçek hastalığının bilinen bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yöneliktir. Hastalar, iyileşene kadar izole edilmeli ve tedavi edilmelidir. Tedavi yöntemleri şunlar olabilir:
- Semptomatik Tedavi:
- Ateş Düşürücüler ve Ağrı Kesiciler: Ateş ve ağrıyı hafifletmek için parasetamol gibi ilaçlar kullanılabilir.
- Sıvı ve Beslenme Desteği: Vücudun sıvı kaybını önlemek ve beslenmeyi sürdürmek için sıvı takviyesi yapılabilir.
- Hastanın İzolasyonu ve Dezenfeksiyon:
- Çiçek hastalığı bulaşıcı olduğu için, hastanın karantina altına alınması ve kişisel eşyalarının dezenfekte edilmesi gerekmektedir. Çiçek hastalığı bulunan kişilerin başkalarına virüs bulaştırmasını engellemek için izolasyon önemlidir.
- Aşılamadan Korunma:
- Çiçek hastalığının önlenmesi için en etkili yöntem çiçek aşısıdır. Çiçek hastalığına karşı yapılan aşı, bireyi hastalıktan korur. Bu aşı, günümüzde dünya genelinde eradike edilmiş (tamamen ortadan kaldırılmış) bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Çiçek Hastalığından Korunma
Çiçek hastalığı, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan başarılı aşı kampanyaları sayesinde, 1980 yılında ortadan kaldırılmıştır. Günümüzde, çiçek hastalığına karşı genel bir tehdit bulunmamaktadır. Ancak, çiçek hastalığına karşı çocuklukta aşı yapılmış olması, kişinin ömür boyu bu hastalıktan korunmasını sağlar.
- Çiçek Aşısı: Çiçek hastalığına karşı tek etkili korunma yöntemi, çiçek aşısıdır. Aşı, dünya genelinde uygulanan geniş aşı kampanyaları sayesinde hastalığın eradike edilmesini sağlamıştır.
- Aşısız Bireylerde İzolasyon ve İzleme: Çiçek hastalığına rastlanacak bir durumda, şüpheli vakaların izolasyonu ve aşılı olmayan kişilere aşı yapılması önemlidir.
Doktora Başvurulması Gereken Durumlar
Çiçek hastalığı, günümüzde ortadan kaldırılmış olsa da, bazı durumlarda yeniden görülebileceği düşünülebilir. Çiçek hastalığının şüpheli belirtileri görüldüğünde, aşağıdaki durumlarda doktora başvurulmalıdır:
- Ateş ve Deride Döküntüler: Ani başlayan ateş ve ciltte döküntüler görülürse, çiçek hastalığı olasılığına karşı doktora başvurulmalıdır.
- Bilinç Kaybı ve Başka Şiddetli Belirtiler: Çiçek hastalığı ilerleyerek beyin veya diğer organları etkileyebilir, bu yüzden şiddetli belirtiler görüldüğünde acil müdahale gerekebilir.
- Ailede Çiçek Hastalığı Öyküsü: Ailede çiçek hastalığı geçmişi olan kişilerde, bu tür belirtilerin gelişmesi durumunda tıbbi yardım alınmalıdır.
Sonuç
Çiçek hastalığı (variola), başarılı aşı kampanyaları sayesinde dünya çapında ortadan kaldırılmıştır. Bu hastalık, Variola virüsü nedeniyle vücutta ciddi belirtiler gösterir ve bulaşıcıdır. Erken teşhis ve tedavi ile bu hastalık yönetilebilir, ancak günümüzde çiçek hastalığına karşı alınan aşılar sayesinde herhangi bir tehdit oluşturmaz. Çiçek hastalığının geçmişteki etkileri, sağlık önlemleriyle ve aşılama kampanyalarıyla yok edilmiştir.
