Dekübitüs Ülserleri Nedir ?

Dekübitüs Ülserleri (Yatak Yaraları) Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi

Tanım

Dekübitüs ülserleri, halk arasında yatak yaraları olarak bilinen, genellikle yatalak hastalarda uzun süreli bası altında kalmaya bağlı olarak gelişen cilt ve yumuşak doku yaralarıdır. Bu yaralar, genellikle kemik çıkıntılarına denk gelen bölgelerde meydana gelir. Başlıca bu bölgeler arasında kuyruk sokumu, kalça kemikleri, dirsekler ve başın arkasındaki bölgeler yer alır. Basınç altında kalan bu bölgelerde kan dolaşımı azalır ve bu da doku ölümüne yol açarak yaraların oluşmasına neden olur.

Dekübitüs ülserleri, tedavi edilmediği takdirde enfeksiyonlara yol açabilir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu hastalık, özellikle hareketsiz kalan, felçli veya yaşlı hastalar için büyük bir risktir.

Dekübitüs Ülserlerinin Belirtileri

Dekübitüs ülserlerinin belirtileri, yaranın evresine ve şiddetine göre değişir. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

1. İlk Evre:
   • Ciltte Kızarıklık: Yatak yarasının ilk belirtisi genellikle bası yapılan bölgede kızarıklık ve ciltte hassasiyet olur. Bu kızarıklık, uzun süre geçmeden kendiliğinden kaybolmazsa, yara oluşumu başlamış demektir.
2. İkinci Evre:
   • Kızarıklık, Ödem, Kabarcıklar ve Soyulma: Ciltteki kızarıklık ilerleyebilir ve ödem, su kabarcıkları ve cilt soyulmaları görülebilir.
3. Üçüncü Evre:
   • Doku Ölümü ve Kaslara Kadar İlerleyen Zarar: Yara, cilt altındaki dokulara kadar ilerler ve kasları etkileyebilir. Bu evrede doku ölümü görülebilir.
4. Dördüncü Evre:
   • Kemik Hasarı ve Eklem İltihabı: Yara daha derinleşerek kemiğe, eklem bölgelerine ulaşabilir ve bu da ciddi enfeksiyonlara yol açabilir. Ayrıca kan zehirlenmesi (sepsis) gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Dekübitüs Ülserlerinin Nedenleri

Dekübitüs ülserlerinin ana nedeni, uzun süreli bası ve buna bağlı olarak kan dolaşımının bozulmasıdır. Kan dolaşımının bozulması, dokuların oksijen almasını engeller ve bu da doku ölümüne neden olur. Yatak yaralarının oluşumunu etkileyen diğer faktörler şunlardır:

1. Devamlı Bası: Uzun süre aynı pozisyonda kalan bireylerde, vücutlarının belli bölgelerine sürekli baskı uygulanması kan dolaşımını engeller, bu da yaranın gelişmesine yol açar.
2. Koma veya Şok Durumları: Hastanın bilinç kaybı yaşaması veya şok durumu, kan dolaşımının daha da zayıflamasına ve dolayısıyla yatak yaralarının hızla gelişmesine neden olabilir.
3. Beslenme Bozuklukları: Yetersiz beslenme, özellikle protein ve vitamin eksiklikleri, vücut dokularının iyileşmesini zorlaştırır ve yatak yaralarının tedavisini güçleştirir.
4. Anemi ve Enfeksiyonlar: Anemi, dokuların oksijen almasını engeller ve enfeksiyonlar vücudun iyileşme kapasitesini zayıflatır. Bu durum, yatak yaralarının iyileşme sürecini olumsuz etkiler.
5. Felç ve Hareket Kısıtlılığı: Hareket edemeyen veya çok az hareket edebilen hastalar, vücutlarının belirli bölgelerinde uzun süreli basıya maruz kalır, bu da yatak yaralarının oluşumunu tetikler.

Dekübitüs Ülserlerinin Teşhisi

Dekübitüs ülserleri genellikle fiziksel muayene ile teşhis edilir. Doktor, ciltteki belirtileri değerlendirir ve yaranın şiddetini belirler. Yatak yarası teşhisi için yapılan işlemler şunlar olabilir:

1. Fiziksel Muayene: Doktor, yara bölgesindeki kızarıklık, şişlik, kabarcıklar ve doku kaybı gibi belirtileri gözlemler.
2. Yara Sınıflaması: Yatak yarası, genellikle dört evreye ayrılır. Doktor, yaranın şiddetini belirleyerek uygun tedavi yöntemlerini seçer.
3. Bakteriyolojik Testler: Yara enfekte olmuşsa, bakteriyel enfeksiyonların tespiti için kültür testleri yapılabilir.

Dekübitüs Ülserlerinin Tedavisi

Dekübitüs ülserlerinin tedavisi, yaranın evresine ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlar olabilir:

1. Yatak İstirahati ve Pozisyon Değiştirme: Hastanın pozisyonunun düzenli olarak değiştirilmesi önemlidir. Her 2 saatte bir pozisyon değiştirmek, basıncın dağılmasına yardımcı olur ve yaranın iyileşmesini sağlar.
2. Yarayı Temizleme ve Bakım: Yatak yaraları düzenli olarak temizlenmeli ve enfeksiyon riskini önlemek için antiseptiklerle temizlenmelidir.
3. Yara Kapatma: Yara üzerine pansuman yapılması gerekebilir. Yara örtüleri, yaranın hava almasını sağlar ve enfeksiyon riskini azaltır.
4. Ağrı Yönetimi: Yatak yaraları ağrıya neden olabilir. Bu ağrıyı yönetmek için ağrı kesiciler kullanılabilir.
5. Antibiyotik Tedavisi: Yara enfekte olmuşsa, antibiyotik tedavisi gerekebilir. Enfeksiyonun yayılmasını engellemek için uygun antibiyotikler kullanılır.
6. Cerrahi Müdahale: Şiddetli vakalarda, doku kaybı veya enfeksiyon durumu söz konusuysa, cerrahi müdahale gerekebilir. Yatak yarasının iyileşmesi için cerrahi olarak doku nakli yapılabilir.

Dekübitüs Ülserlerinden Korunma

Dekübitüs ülserlerinin önlenmesi, düzenli bakım ve dikkatli izleme ile mümkündür. Önleme yöntemleri şunlar olabilir:

1. Pozisyon Değiştirme: Yatakta uzun süre kalan hastaların her 2 saatte bir pozisyon değiştirmeleri gerekir. Bu, basıncın dağılmasına yardımcı olur.
2. Yumuşak Yataklar ve Yastıklar: Yatak yüzeyinin yumuşak olması, basıncı azaltır. Ayrıca, özel yatak örtüleri ve yastıklar kullanmak da faydalıdır.
3. Cilt Bakımı: Cilt düzenli olarak nemlendirilmeli ve temiz tutulmalıdır. Yatak yaralarının en büyük nedeni cilt kuruluğu ve sürtünmedir.
4. Düzenli Hijyen: Cilt temizliği önemlidir. Temizlik, enfeksiyon riskini azaltmak için düzenli yapılmalıdır.
5. Sıvı ve Beslenme Desteği: Yeterli sıvı alımı ve dengeli beslenme, vücudun iyileşme sürecini hızlandırır.

Sonuç

Dekübitüs ülserleri, genellikle yatalak hastalarda görülen, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Yatak yaralarının oluşumunu önlemek için düzenli pozisyon değiştirme, cilt bakımı ve beslenme desteği gibi temel önlemler alınmalıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile bu yaralar iyileştirilebilir ve komplikasyonlar önlenebilir.