Ekzema Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Ekzema, iltihaplı bir cilt hastalığı olup, ciltte kuruma, kaşıntı, kabarma ve bazen kabarcıkların oluşmasına yol açar. Bu hastalık, cilt yüzeyinde renk değişikliği ve deride iltihaplanma ile kendini gösterir. Ekzema genellikle atopik dermatit olarak da bilinir ve çoğunlukla ciltte kızarıklık, kuruluk ve kaşıntı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Ekzema, genellikle yüz, el bilekleri, dirsekler ve dizlerde görülse de, vücudun her bölgesinde de görülebilir. Ekzema bulaşıcı değildir ve toplumda %3-7 arasında yaygınlık göstermektedir. Ailede alerjik hastalık öyküsü bulunan bireylerde daha sık görülür ve genellikle çocuklukta başlar, bazen kalıcı hale gelir ve kronikleşebilir.
Ekzemanın Belirtileri ve Bulguları
Ekzema, yaşa ve cilt tipine göre farklı belirtiler gösterir. Yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
Bebek Tipi Ekzema (2-4 Yaş Arası)
- Yüzde Kızarıklık ve Kepeklenme: Özellikle bebeklerin yüzünde kızarıklık ve pul pul dökülme görülebilir.
- Kabarcıklar ve Kabuklanma: Bacakların dış yüzleri ve ön kollar gibi bölgelerde kabarcıklar, kabuklanma ve kaşıntı görülebilir.
Okul Çocuğu Tipi Ekzema (5-12 Yaş Arası)
- Mevcut Lezyonların Devam Etmesi: Önceden oluşan lezyonlar devam edebilir, ancak ciltteki renk değişiklikleri ve kaşıntılı kabarcıklar da görülebilir. Genellikle kol ve bacakların dış yüzlerinde bu belirtiler daha belirgin olur.
Erişkin Tipi Ekzema
- Deri Kalınlaşması ve Lezyonlar: Ekzemanın kronikleşmesiyle birlikte, diz ve dirseklerin önü, boyun ve yüz derisi gibi bölgelerde kalınlaşmış cilt lezyonları görülebilir.
- Kaşıntı ve Dökülme: Kaşıntıya bağlı olarak kaşlarda dökülme ve tırnaklarda cilalı bir görünüm oluşabilir.
Ekzemanın Nedenleri
Ekzema vakalarının çoğu alerjik reaksiyonlarla ilişkilidir. Duyarlı kişilerde çeşitli faktörler egzema ataklarını tetikleyebilir:
- Alerjiye Bağlı Nedenler:
- Yiyecek Alerjileri: İnek sütü, yumurta, tahıl ürünleri, ceviz, fındık gibi gıdalara karşı alerjik reaksiyonlar ekzema belirtilerini şiddetlendirebilir.
- Çevresel Alerjenler: Toz, polen, hayvan tüyleri gibi alerjenler, egzemanın alevlenmesine neden olabilir.
- Kimyasal ve Sentetik Maddeler:
- Giysilerdeki bazı sentetik malzemeler veya temizlik ürünlerinde bulunan kimyasal maddeler, cildi tahriş ederek egzemanın kötüleşmesine yol açabilir.
- Ruhsal Stres: Stres, egzemanın şiddetlenmesine yol açabilir. Psikolojik faktörler, bağışıklık sistemini etkileyerek egzamanın kötüleşmesine neden olabilir.
Ekzemanın Teşhisi
Ekzema teşhisi genellikle dermatolog tarafından yapılan fiziksel muayene ve hastanın tıbbi geçmişine dayanarak konulur. Teşhis için kullanılan yöntemler şunlar olabilir:
- Fiziksel Muayene: Ciltteki belirtiler ve lezyonlar incelenir. Ekzema genellikle derinin belirli bölgelerinde belirginleştiği için fiziksel muayene, tanı için önemlidir.
- Alerji Testleri: Alerjenlerin belirlenmesi için cilt testleri veya kan testleri yapılabilir. Bu, hangi maddelerin ekzama ataklarını tetiklediğini anlamaya yardımcı olabilir.
- Deri Biyopsisi: Nadiren, ciltteki belirtileri daha iyi anlamak için biyopsi yapılabilir. Bu test, egzama dışındaki hastalıkları ayırt etmeye yardımcı olabilir.
Ekzemanın Tedavisi
Ekzemanın tedavisi, semptomları hafifletmeye, cilt bariyerini güçlendirmeye ve alerjenlere karşı duyarlılığı azaltmaya yöneliktir. Tedavi seçenekleri şunları içerir:
- Nemlendiriciler ve Cilt Bakımı:
- Cildin nem dengesini korumak için nemlendirici kremler ve losyonlar kullanmak çok önemlidir. Bu, cildin kurumasını ve çatlamasını önler.
- Cilt bakımının düzenli olarak yapılması, cilt bariyerinin güçlenmesine yardımcı olur.
- Topikal Steroidler:
- Ciltteki iltihaplanmayı azaltmak için kortikosteroid merhemler kullanılabilir. Ancak, uzun süreli kullanımı ciltte incelmeye yol açabileceği için, dikkatli kullanılmalıdır.
- Antihistaminikler:
- Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, alerjik reaksiyonları engelleyerek kaşıntıyı azaltabilir.
- Lokal Steroidli Kremler ve Katranlı Solüsyonlar:
- Kronik egzama vakalarında, lokal steroidli kremler ve katranlı solüsyonlar kullanılabilir.
- Işıldama (Fototerapi):
- UV ışınları kullanılarak yapılan tedavi, atopik dermatit semptomlarını hafifletebilir. Bu, özellikle şiddetli vakalarda etkili olabilir.
- Antibiyotikler:
- İkinci derece enfeksiyonlar gelişirse, antibiyotik tedavisi gerekebilir.
- Alerji Tedavisi:
- Alerjiye yol açan gıdalar veya maddeler, diyetten çıkarılabilir ve alerjik reaksiyonları engellemeye yönelik tedavi uygulanabilir.
Ekzemanın Yönetimi ve Önlenmesi
Ekzemanın yönetimi ve önlenmesi için bazı ipuçları şunlardır:
- Düzenli Cilt Bakımı: Cildin nemli tutulması ve kuru kalmaması için düzenli olarak nemlendirici kullanmak önemlidir.
- Alerjenlerden Kaçınma: Ekzama, alerjik reaksiyonlarla tetiklenebileceği için alerjenlerden (gıda, polen, toz) kaçınmak gerekir.
- Stresten Kaçınma: Psikolojik stresin azaltılması, egzamanın şiddetini azaltabilir. Yoga, meditasyon gibi rahatlama teknikleri faydalı olabilir.
- Ciltte Aşırı Temizlikten Kaçınma: Cildi aşırı yıkamak, cilt bariyerini zayıflatabilir. Nazik sabunlar kullanarak cilt temizliği yapılmalıdır.
Sonuç
Ekzema, genetik ve çevresel faktörlerle tetiklenen, ciltte kuruluk, kaşıntı ve iltihaplanma ile kendini gösteren yaygın bir cilt hastalığıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile egzama semptomları kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesini artırılabilir. Cilt bakımına dikkat etmek, alerjenlerden kaçınmak ve stres yönetimi gibi yöntemler, egzama semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilir.