Hepatit Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi
DİĞER AD(LAR)I
- Mikrobik Sarılık
- Bulaşıcı Sarılık
TANIM
Hepatit çeşitli virüslerin neden olduğu akut karaciğer iltihabıdır. Hepatit A, B, C, D ve E olarak bilinir. Virüsler dışında alkolizm, bazı ilaçlar, bazı zehirli maddeler ve vücudun karaciğere karşı kendi kendine ürettiği antikorlar da hastalığa neden olabilir.
Hastalığa neden olan virüsler farklı yollarla bulaşır. Bunların ortak yanı, karaciğer hasarına neden olmalarıdır. Hastalığın akut dönemi 2-3 hafta sürer. Tam iyileşme ise yaklaşık 9 hafta sonra gerçekleşir. Hastaların çoğu tamamen iyileşip, hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık kazansa da %1’inden daha azı akut dönemde ölür. Diğerlerinde ise kronik mikrobik sarılık gelişebilir ve karaciğer hasarı devam edebilirr. Kronikleşme durumunda siroz gelişebilir.
BELİRTİ ve BULGULAR
Pekçok hastada belirli olmayabilir veya hastalık grip gibi algılanarak doğru teşhis edilemez.
- İştah kaybı
- İleri derecede halsizlik, bitkinlik
- Çabuk yorulma
- Kas veya eklem ağrıları
- Hafif ateş, boğaz ağrısı
- Karın ağrısı, bulantı-kusma
- İdrar renginin koyu çay rengi olması
- Açık renkli dışkılama
- Sarılık
- Tüm vücutta kaşıntı
- Bilinç bulanıklığı ve koma
NEDENLERİ VE TİPLERİ
- Hepatit A: En zararsız olan tipidir. Kronik karaciğer hasarına neden olmaz. Dışkı-ağız yoluyla bulaşır. Ellerin ve özellikle yeşil sebzelerin iyi yıkanmaması, virüsü taşıyan aile üyeleriyle doğrudan doğruya temas, kreşlerde ortak olarak kullanılan oyuncaklar ve kirli sularda yetişen deniz ürünlerinin yenmesi, virüsün bulaşma yolları arasında sayılabilir.
- Hepatit B: En sık rastlanan tipidir. Doğum sırasında veya sonrasında anneden bebeğe geçebilir; cinsel ilişki yoluyla veya kan ve kan ürünleri ile bulaşır. Hastaların çoğu tamamen iyileşse de bir bölümü kronikleşebilir. Kronik hasta, artık taşıyıcı olmuştur: Kendisinde hastalık şikayetleri görülmese bile virüsü başkalarına bulaştırabilir. Kronik hastalırın %25 kadarı siroz veya karaciğer kanseri nedeniyle ölür.
- Hepatit C: Genellikle kan nakli, kan ve kan ürünleriyle veya virüs bulaşmış iğneyle doğrudan doğruya temas sonucu bulaşır. Kronik taşıyıcıların %20-30’unda 20 yıl içinde siroz gelişir.
- Hepatit D: Sadece hepatit B virüsü bulaşmış kişilerde görülür. Hepatit B hastalığının şiddetini arttırır. Anneden çocuğa veya cinsel ilişki yoluyla bulaşır. En az görülen tipidir.
- Hepatit E: Daha çok Asya, Meksika, Hindistan ve Afrika’da görülür. Hepatit A’da olduğu gibi dışkı-ağız yoluyla bulaşır ve kronikleşmez ve ondan biraz daha tehlikelidir. Özellikle gebelerde ölüme yol açabilir.
- Ayrıca Epstein-Barr virüsü, Coxackie virüsü, Herpes simplex ve Herpes zoster virüsleri de neden olabilir.
- Alkolik, Toksik ve İlaca-bağlı Mikrobik Sarılık: Virüslere bağlı olanlarla benzer şikayetlere ve karaciğer hasarına neden olurlar. Alkolizme bağlı olarak, çeşitli zehirli (toksik) maddelerin alınmasıyla veya bazı ilaçların yanlış kullanılması sonucu görülür.
TEŞHİS YÖNTEMLERİ ve LABORATUAR BULGULARI
- Kan testleri: ^
- Karaciğer enzimlerinde artış
- Serumda direkt ve indirekt bilirubin artışı
- Serumda A virüs antijenine karşı IgM antikoru varlığı
- Serumda B yüzey antijeni (HbsAg) ve/veya antikoru (Anti HbsAg) varlığı
- Serumda C yüzey antijenine karşı IgM kor antikoru (IgM-Anti HbcAg) varlığı
- Karaciğer biyopsisi
TEDAVİ
Özel bir tedavisi yoktur. Ciddi vakaların bir karaciğer uzmanı tarafından izlenmesi, gerekiyorsa hastaneye yatırılması gerekir.
- Yatak istirahati
- Bol kalorili iyi bir beslenme programı. Alkol 1 yıl süreyle yasaklanır.
- Bulantı, kusma varsa uygun ilaçlar kullanılabilir.
- Bazı tiplerinde interferon ve ribavirin.
KORUNMA
Aşılama, hijyen kurallarına uyma ve doğru bilgilenme korunmanın temelini oluşturur.
- Gerekli sanitasyon önlemlerinin alınması ve kişisel hijyen, hepatit A ve E’nin yayılımını engeller. Hepatit A, hastada sarılık ortaya çıktıktan sonra bulaşıcı değildir.
- Gerekli tarama testlerinden geçmemiş kanlar kullanılmamalıdır. Taşıyıcı kişilere ait tırnak makası, tıraş bıçağı gibi şahsi malzemelerin diğer kişiler tarafından kullanılmamasında fayda vardır.
- Hastalığın sık rastlandığı ülkelere seyahat edecek olanların, seyahat öncesi aşılanmalarında veya immünglobulin almalarında fayda vardır.
Hepatit A ve B virüslerine karşı aşı mevcuttur. Özellikle sık kan nakli yapılan hastalar, sağlık personeli, hepatit B taşıyıcılarının eşleri ve yeni doğan bebekleri, eşcinseller gibi yüksek risk grubundaki kişilere aşı yapılmalıdır.
Başka bir karaciğer hastalığı olan Siroz ile ilgili bilgi alabilirsiniz.
