Herni Nedir? Tanımı, Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Herni, halk arasında fıtık olarak bilinen, iç organların veya dokuların normalde bulunduğu yerden dışarıya doğru çıkması veya yer değiştirmesidir. Bu durum genellikle zayıf veya gevşek olan karın duvarı kaslarının veya dokularının arasından bir organın dışarıya çıkmasıyla meydana gelir. Fıtıklar, çoğunlukla karın bölgesinde görülseler de, vücudun başka bölgelerinde de meydana gelebilir. Fıtıklar, genellikle ağrılı olabilir ve tedavi edilmediği takdirde daha ciddi sorunlara yol açabilir.
Herni, genellikle karın bölgesindeki bağırsaklar veya yağ dokusunun karın duvarından dışarıya çıkması sonucu oluşur. Bunun yanı sıra, kasık bölgesinde, göğüs bölgesinde veya göbek çevresinde de fıtıklar görülebilir.
Herninin Nedenleri
Herniler, genellikle zayıf olan kaslar veya bağ dokuları nedeniyle meydana gelir. Fıtıkların gelişmesinde aşağıdaki faktörler etkili olabilir:
- Ağır Kaldırma ve Fazla Zorlama: Aşırı ağır kaldırma veya uzun süreli ıkınma, karın duvarındaki kasları zorlar ve fıtık oluşumuna yol açabilir.
- Obezite (Aşırı Kilo): Obezite, karın bölgesinde fazla yağ birikmesine neden olur ve bu da karın duvarına baskı yaparak fıtık oluşumunu tetikleyebilir.
- Hamilelik: Hamilelik, karın bölgesinde artan basınca yol açar. Gebelik sırasında, özellikle doğumdan sonra, zayıf karın kasları fıtık oluşumuna neden olabilir.
- Genetik Faktörler: Ailede fıtık öyküsü olan kişilerde, bu durum genetik olarak yatkınlık oluşturabilir ve fıtık riski artabilir.
- Yaşlanma: Yaş ilerledikçe vücuttaki bağ dokusu zayıflar ve fıtık oluşma riski artar.
- Öksürük, Kabızlık ve Sık İdrara Çıkma: Uzun süreli öksürük, kabızlık ve aşırı idrar yapma, karın duvarındaki kasları zorlar ve fıtık oluşumuna zemin hazırlar.
- Travma veya Yaralanmalar: Karın bölgesine alınan darbeler veya yaralanmalar, karın duvarını zayıflatarak fıtık oluşmasına neden olabilir.
- Bağırsak Hastalıkları: Bağırsak hastalıkları veya ameliyatlar, karın bölgesinde zayıf alanlar bırakabilir ve fıtık gelişmesine yol açabilir.
Herninin Belirtileri
Fıtıklar bazen belirgin bir şekilde ağrılı olabilirken, bazen de herhangi bir belirti göstermeyebilir. Ancak, genel olarak aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Şişlik veya Yumru: Fıtık, genellikle bir şişlik veya yumru olarak kendini gösterir. Bu şişlik, özellikle ayakta durduğunuzda veya öksürdüğünüzde belirginleşebilir.
- Ağrı: Fıtık olan bölgede ağrı, hassasiyet ve rahatsızlık hissi olabilir. Ağrı, bazen hareket ederken, öksürürken veya ağır bir şey kaldırırken artabilir.
- Mide Bulantısı ve Kusma: Bağırsakların sıkışması veya tıkanması durumunda, mide bulantısı ve kusma gelişebilir.
- Hareket Edememe: Fıtık bölgesindeki organlar sıkışmışsa, ağrı artabilir ve hareket kısıtlılığına yol açabilir.
- Şişlikte İlerleme: Zamanla şişlik büyüyebilir, bu da karın duvarındaki basıncın arttığını ve fıtığın ilerlediğini gösterir.
- Sindirim Sorunları: Bağırsakların sıkışması durumunda, sindirim sorunları, gaz birikmesi, kabızlık veya ishal gibi belirtiler de görülebilir.
Herninin Teşhisi
Herni teşhisi, genellikle bir doktor tarafından yapılan fiziksel muayene ve bazı görüntüleme testleri ile yapılır. Teşhis süreci şu adımları içerebilir:
- Fiziksel Muayene: Doktor, fıtığın bulunduğu bölgeyi inceler ve şişlik veya yumruyu kontrol eder. Ayrıca, hastanın öksürme veya zorlanma sırasında bölgedeki şişliğin artıp artmadığını gözlemler.
- Ultrason: Fıtık ve bağlı organların durumu ultrason ile görüntülenebilir. Bu, doktorun fıtığın içeriğini ve büyüklüğünü anlamasına yardımcı olur.
- X-ray veya MR: Röntgen veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) testleri, fıtık ve bağlı organlar hakkında daha ayrıntılı bilgi verebilir. Özellikle karın içindeki organların yerini incelemek için MR kullanılabilir.
- CT Tarama: Fıtık ve iç organlar hakkında daha ayrıntılı bilgi elde etmek için bilgisayarlı tomografi (CT) taraması yapılabilir.
Herninin Tedavisi
Herniler tedavi edilebilir, ancak tedavi yöntemi fıtığın türüne, büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Tedavi seçenekleri şunlar olabilir:
- Cerrahi Müdahale (Fıtık Ameliyatı): Fıtığın en etkili tedavisi cerrahi müdahaledir. Fıtık kesesi içeriğiyle birlikte çıkarılır ve karın duvarı onarılır. Ameliyat genellikle lokal anestezi altında yapılır. Şiddetli fıtıklarda veya komplikasyonlar meydana gelirse, daha büyük cerrahi müdahale gerekebilir.
- Laparoskopik Cerrahi: Laparoskopik yöntem, daha az invaziv bir tekniktir ve küçük kesilerle fıtık tedavi edilir. Bu yöntem, iyileşme süresini kısaltabilir ve hastanın daha çabuk toparlanmasına yardımcı olabilir.
- Fıtık Bandajları ve Koruyucu Yastıklar: Küçük ve hafif fıtıklarda, cerrahi müdahale yapılmadan önce bandajlar veya koruyucu yastıklar kullanılabilir. Bu, fıtığın büyümesini engellemeye yardımcı olabilir.
- Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Obezite, fıtık oluşumunu artırabileceği için, kilo verme ve karın kaslarını güçlendiren egzersizler önerilebilir. Ayrıca, aşırı zorlamalardan kaçınılması gereklidir.
Sonuç
Herni, karın bölgesinde meydana gelen iç organların veya dokuların çıkmasıdır ve tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Fıtıklar, çeşitli cerrahi yöntemler ile tedavi edilebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalar sağlıklı bir şekilde iyileşebilir. Fıtık gelişme riskini azaltmak için sağlıklı bir yaşam tarzı, düzenli egzersiz ve aşırı zorlamalardan kaçınmak önemlidir.
