Kalp krizi (myokard enfarktüsü), kalp kasına kan sağlayan damarların (koroner arterler) bir şekilde tıkanması sonucu, kalp kası hücrelerine oksijen gitmemesi ve bu hücrelerin hasar görmesiyle meydana gelen bir durumdur. Tıkanıklık genellikle koroner arterlerdeki plakların (yağ, kolesterol ve diğer maddelerden oluşan birikintiler) patlaması sonucu ortaya çıkar ve kan pıhtısının oluşmasına yol açar. Bu pıhtı, kalp kasına kan akışını engeller ve kalp kası zarar görür.
Kalp krizi, acil bir durumdur ve tedavi edilmezse kalp kası hasarı kalıcı olabilir. Erken müdahale ve tedavi, hayatta kalma şansını artırır ve kalp kası hasarını en aza indirir.
Kalp Krizi Belirtileri ve Bulguları
Kalp krizi belirtileri, kişiden kişiye değişebilir, ancak en yaygın belirtiler şunlardır:
- Göğüs Ağrısı veya Baskı Hissi: Kalp krizinin en belirgin belirtisi, göğüste yoğun bir ağrı veya baskı hissidir. Bu ağrı genellikle birkaç dakikadan uzun sürer ve dinlenme ile geçmez. Ağrı, göğsün ortasında veya sol tarafında yoğunlaşabilir.
- Sol Kol, Çene veya Sırt Ağrısı: Göğüs ağrısı bazen sol kol, çene, sırt, omuzlar veya alt çeneye yayılan bir ağrıya dönüşebilir.
- Nefes Darlığı: Kalp krizi sırasında solunum zorlaşabilir ve kişi nefes almakta zorluk yaşayabilir.
- Terleme: Aniden başlayan aşırı terleme, kalp krizinin bir belirtisi olabilir.
- Mide Bulantısı veya Kusma: Kalp krizi sırasında bazı kişiler mide bulantısı ve kusma yaşayabilir.
- Baş Dönmesi veya Bayılma: Kalp krizi, kan basıncını düşürerek baş dönmesine veya bayılmaya neden olabilir.
- Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı: Kalp krizi sırasında kalp atışı düzensizleşebilir veya hızlanabilir.
Kalp Krizi Nedenleri
Kalp krizi genellikle koroner arterlerdeki damar tıkanıklığı sonucu meydana gelir. Bunun başlıca nedenleri şunlar olabilir:
- Ateroskleroz: Ateroskleroz, koroner arterlerde yağ ve kolesterol birikintilerinin (plaklar) oluşmasına yol açan bir hastalıktır. Bu plaklar zamanla arterleri daraltarak kan akışını engeller.
- Koroner Arterde Pıhtı Oluşumu: Plakların çatlaması, kanın pıhtı oluşturmasına yol açar. Bu pıhtı, arteri tamamen tıkarak kalp kasına oksijen gitmesini engeller.
- Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Yüksek kan basıncı, kalp damarlarının zayıflamasına ve tıkanmasına yol açabilir.
- Sigara İçmek: Sigara içmek, damarları daraltarak kan akışını engeller ve kalp krizi riskini artırır.
- Yüksek Kolesterol Seviyeleri: Yüksek LDL (kötü kolesterol) seviyeleri ve düşük HDL (iyi kolesterol) seviyeleri, damar tıkanıklıklarını artırarak kalp krizi riskini yükseltir.
- Diyabet: Diyabet, kan damarlarında hasara yol açarak aterosklerozu hızlandırabilir ve kalp krizi riskini artırabilir.
- Aile Öyküsü: Ailede kalp hastalığı öyküsü bulunan kişilerde kalp krizi riski daha yüksektir.
- Stres ve Aşırı Fiziksel Yüklenme: Uzun süreli stres ve aşırı fiziksel aktivite, kalp krizi riskini artırabilir.
- Obezite: Obezite, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon riskini artırarak kalp krizi olasılığını artırır.
Kalp Krizi Teşhisi
Kalp krizi teşhisi, genellikle belirtiler, fiziksel muayene ve çeşitli testlerle konur. Teşhis yöntemleri şunları içerebilir:
- Elektrokardiyogram (EKG): Kalp krizinin teşhisinde en yaygın kullanılan testtir. EKG, kalbin elektriksel aktivitesini ölçer ve kalp krizi olup olmadığını belirlemede yardımcı olur.
- Kan Testleri: Kalp krizi sırasında, kalp kası hasar gördüğünde kan dolaşımına salınan bazı proteinler (troponin, CK-MB) tespit edilebilir. Bu testler, kalp krizi teşhisini doğrular.
- Ekokardiyografi (EKO): Kalp fonksiyonlarını görmek için yapılan bir testtir. Kalp krizi sırasında kalbin pompalama yeteneği etkilenebilir.
- Koroner Anjiyografi: Koroner arterlerin detaylı bir şekilde görüntülenmesini sağlar. Bu test, damar tıkanıklıklarının yerini ve derecesini belirler.
- Stres Testi: Fiziksel aktivite sırasında kalbin nasıl tepki verdiğini gösteren bir testtir. Bu test, kalp krizi riskini değerlendirmede yardımcı olabilir.
Kalp Krizi Tedavisi
Kalp krizi tedavisi, tıkanıklığın ne kadar geniş olduğuna ve ne kadar süredir devam ettiğine bağlı olarak değişir. Erken müdahale hayat kurtarıcıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Acil Müdahale (Trombolitik Tedavi): Kan pıhtısının çözülmesini sağlayan ilaçlar, pıhtıyı çözerek kan akışını tekrar sağlar. Bu tedavi, kalp krizi başlangıcında yapılmalıdır.
- Koroner Anjiyoplasti ve Stent Yerleştirilmesi: Pıhtı çözülmezse, koroner arterlerdeki tıkanıklığı açmak için anjiyoplasti (balonla damar açma) ve stent yerleştirilmesi gerekebilir. Stent, damarları açık tutmak için yerleştirilen bir tüptür.
- Cerrahi Müdahale (Bypass Ameliyatı): Eğer damarlar çok tıkanmışsa, kalpten kanı yönlendiren yeni yollar oluşturmak için bypass ameliyatı yapılabilir.
- İlaç Tedavisi: Kalp krizinden sonra, kan pıhtılarının oluşumunu engellemek için kan sulandırıcı ilaçlar, ağrı kesiciler ve statinler gibi ilaçlar kullanılabilir.
- Rehabilitasyon ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kalp krizi geçiren bir kişinin sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları edinmesi, düzenli egzersiz yapması ve sağlıklı bir diyet takip etmesi önemlidir. Ayrıca sigara içmemek ve stresten kaçınmak kalp sağlığını iyileştirebilir.
Sonuç
Kalp krizi, hayatı tehdit edebilecek ciddi bir durumdur. Ancak erken tanı ve tedavi ile kalp krizi sonrasında hayatta kalma oranı önemli ölçüde artar. Kalp krizi riskini azaltmak için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, düzenli sağlık kontrolleri yapmak ve belirtileri fark ettiğinizde hemen bir sağlık profesyoneline başvurmak çok önemlidir.