Osteoartrit Nedir?

Osteoartrit Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi

Tanım

Osteoartrit, eklem kıkırdağının zamanla aşındığı ve eklemdeki kemiklerin birbirine sürtünmeye başladığı, en yaygın görülen eklem hastalığıdır. Osteoartrit, dejenere edici eklem hastalıkları arasında yer alır ve genellikle yaşlanma, aşırı yüklenme veya genetik faktörler sonucu gelişir. Kıkırdağın aşınması, eklemde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açar. Osteoartrit genellikle diz, kalça, eller ve omurga gibi eklemleri etkiler.

Osteoartrit, eklemler üzerindeki baskı arttıkça, kıkırdağın tükenmesiyle devam eder. Bu hastalık, özellikle yaşlı bireylerde yaygındır, ancak gençlerde de görülebilir. Osteoartrit, eklemler üzerindeki kıkırdak tabakasının yok olmasına ve zamanla kemiklerin birbirine sürtünmesi sonucu iltihaplanma ve ağrılara yol açabilir.

Osteoartritin Nedenleri

Osteoartrit gelişiminin birçok nedeni olabilir. Yaygın nedenler şunlardır:

1. Yaşlanma: Osteoartrit en çok yaşlı bireylerde görülür. Yaşlandıkça, eklemlerdeki kıkırdak aşındıkça eklemdeki hareket kısıtlanır ve ağrı artar.
2. Aşırı Kullanım ve Yüklenme: Eklem üzerine aşırı yük bindirilmesi, fazla stres uygulanması kıkırdağın zamanla hasar görmesine yol açar. Sporcularda veya ağır işlerde çalışanlarda daha sık görülür.
3. Travmalar ve Yaralanmalar: Önceden geçirilen eklem yaralanmaları, osteoartrit riskini artırabilir. Özellikle eklemdeki kıkırdak zarar gördüyse, yıllar içinde osteoartrit gelişebilir.
4. Genetik Faktörler: Ailede osteoartrit öyküsü olan bireylerde, hastalık gelişme riski daha yüksektir.
5. Aşırı Kilo: Fazla kilo, eklemler üzerinde ekstra baskı oluşturur, özellikle diz ve kalça eklemlerinde osteoartrit riskini artırır.
6. Cinsiyet: Osteoartrit, kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır. Özellikle menopoz sonrası hormon değişiklikleri bu durumu etkileyebilir.
7. Eklemdeki Aksaklıklar: Doğumsal bozukluklar veya eklemdeki şekil bozuklukları, eklemdeki aşınmayı hızlandırabilir.
8. Diğer Sağlık Durumları: Şeker hastalığı, romatoid artrit gibi bazı hastalıklar osteoartrit riskini artırabilir.

Osteoartritin Belirtileri ve Bulguları

Osteoartrit, genellikle eklemde ağrı ve sertlik ile kendini gösterir. Bu belirtiler zamanla şiddetlenebilir. Yaygın belirtiler şunlar olabilir:

1. Ağrı: Osteoartritli eklemlerde, özellikle hareket ederken ağrı hissedilir. Bu ağrı genellikle gece veya dinlenme sırasında azalabilir, ancak hareketle artar.
2. Şişlik: Eklemde şişlik ve iltihaplanma olabilir. Bu, eklemin çevresindeki dokuların zedelenmesinin bir belirtisidir.
3. Eklem Sertliği: Eklemlerdeki hareket sınırlamaları, sabaha karşı eklem sertliği şeklinde kendini gösterebilir. Eklemler özellikle sabahları daha sert olabilir.
4. Hareket Kısıtlılığı: Osteoartrit, eklem hareketlerini sınırlayarak günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Örneğin, yürümek, merdiven çıkmak veya araç kullanmak zorlaşabilir.
5. Ses Gelmesi (Krepitasyon): Eklemler arasındaki kıkırdak kaybı, sesli sürtünme (krepitasyon) hissine yol açabilir. Bu, eklemdeki kayma ve sürtünmenin bir sonucu olarak duyulabilir.
6. Kas Zayıflığı: Şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle çevredeki kaslar zayıflayabilir.
7. Büyük Eklem Deformasyonları: Yıllar içinde eklemdeki deformasyonlar (özellikle ellerde ve dizlerde) belirgin hale gelebilir.

Osteoartritin Teşhisi

Osteoartrit teşhisi genellikle fiziksel muayene, tıbbi öykü ve görüntüleme testlerine dayanır. Yaygın kullanılan teşhis yöntemleri şunlardır:

1. Fiziksel Muayene: Doktor, ağrıyan eklemi fiziksel olarak değerlendirir, şişlik ve sertlik gibi belirtileri gözlemler. Ayrıca, eklemdeki hareketliliği test eder.
2. Röntgen (X-ray): Röntgen, eklemlerdeki kıkırdak kaybını, kemik değişikliklerini ve deformasyonları tespit etmek için kullanılır. Osteoartrit, röntgen görüntüsünde eklemdeki daralma ve kemik çıkıntılarıyla gösterilebilir.
3. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR taraması, daha ayrıntılı görüntüler elde edilmesini sağlar ve eklemdeki yumuşak doku hasarını, şişlikleri ve kıkırdak kaybını inceleyebilir.
4. Kan Testleri: Osteoartrit genellikle kan testleriyle teşhis edilmez, ancak romatizmal hastalıklar gibi diğer eklem hastalıkları dışlanmak için kan testleri yapılabilir.
5. Eklem Sıvısı Analizi: Eklem sıvısı örneği alınıp incelenerek enfeksiyon veya iltihaplanma olup olmadığı tespit edilebilir.

Osteoartritin Tedavisi

Osteoartrit tedavisi, semptomları hafifletmeye ve eklem fonksiyonlarını korumaya yöneliktir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

1. İlaç Tedavisi:
   • Ağrı Kesiciler ve İltihap Önleyiciler: NSAID’ler (ibuprofen, naproksen) gibi ilaçlar, ağrıyı azaltmak ve iltihaplanmayı kontrol altına almak için kullanılır.
   • Analjezikler: Parasetamol gibi ağrı kesiciler, özellikle hafif ağrılar için kullanılabilir.
2. Fizik Tedavi: Eklemlerdeki hareketliliği artırmak, kasları güçlendirmek ve ağrıyı azaltmak için fizik tedavi önerilebilir. Özellikle egzersiz, esneklik artırıcı yöntemler ve kas güçlendirici egzersizler yardımcı olabilir.
3. Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve kiloyu kontrol etmek, osteoartrit semptomlarını hafifletebilir.
4. Destekleyici Ekipmanlar: Eklem koruyucu cihazlar (örneğin dizlikler, bileklikler), eklem üzerindeki baskıyı azaltabilir.
5. Epidural Steroid Enjeksiyonları: Şiddetli ağrı durumunda, epidural steroid enjeksiyonları ile inflamasyon ve ağrı tedavi edilebilir.
6. Cerrahi Müdahale:
   • Eklem Değiştirme (Total Eklem Protezi): Şiddetli osteoartrit vakalarında, hasar görmüş eklem, yapay eklem ile değiştirilerek ağrı ve hareket kısıtlılığı tedavi edilebilir.

Sonuç

Osteoartrit, genellikle ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı ile kendini gösteren, eklemler üzerinde kalıcı hasara yol açabilen bir hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi engellenebilir ve semptomlar kontrol altına alınabilir. Tedavi genellikle ilaçlar, fizik tedavi ve cerrahi müdahale ile yapılır. Düzenli egzersiz, sağlıklı bir yaşam tarzı ve eklem sağlığını koruyacak önlemler, osteoartrit tedavisinde büyük rol oynar.