Siroz Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi
TANIM
Siroz, sağlıklı karaciğer hücrelerinin hasara uğrayarak yerini işlevsiz nedbe dokusuna bıraktığı ciddi bir hastalıktır. Çoğunlukla alkolizme veya hepatite bağlıdır ve kronik gidişlidir. Karaciğer hücrelerinin yerini nedbe dokusu aldıkça organ normal fonksiyonlarını yerine getiremez. Önemli ölçüdeki karaciğer hasarı, karaciğer yetmezliğine ve sonuçta ölüme neden olur.
Hastalıkla beraber gelişen nedbe dokusu, vücudun alt kısmından karaciğere gelen normal kan akımını engeller. Bu durumda kan, kalbe dönmek için alternatif yollar bulmaya çalışır. Bu yollar arasında en uygun olan mide ve yemek borusu etrafındaki damarlardır. Sonuçta bu damarlardaki basınç artar ve damarlar yırtılarak kanamaya neden olur.
BELİRTİ ve BULGULAR
Hastalık çok ilerlememişse belirti vermeyebilir. Belirtiler ortaya çıktığında ise aşağıdakiler görülebilir.
- Bulantı-kusma ve iştahsızlık
- Yemeklerden sonra şişkinlik
- Kilo alma veya kilo verme
- Halsizlik, çabuk yorulma
- Deri ve gözlerde sararma
- İdrar renginin koyulaşması
- Koyu renk dışkılama veya dışkı renginin açılması
- Karında büyüme, şişme
- Vücut genelinde kaşıntı
- Ayaklarda veya bacaklarda şişme
- Avuç içlerinin kızarması
- Uyku bozuklukları ve bilinç bulanıklığı
- Erkeklerde; memelerde büyüme, libido kaybı, kısırlık
- Kadınlarda; adet bozuklukları, adetlerin kesilmesi
- Tırnaklarda buzlu cam görünümü
- Göğüs ve omuzlarda küçük örümcek şeklinde damarların belirmesi
- Vücut kıllanmasında azalma
- Burun ve dişeti kanaması, deride mor lekelerin oluşması
NEDENLERİ
- Virüslerin sebep olduğu hepatit
- Kronik alkol kullanımı, alkolizm
- Uzamış safra yolları tıkanıklığı
- Demir metabolizması bozukluğu (hemokromatoz)
- Bakır metabolizması bozukluğu (Wilson hastalığı)
- Alfa1-antitripsin enzimi eksikliği
- Kronik kalp zarı iltihabı (Pick sirozu)
TEŞHİS YÖNTEMLERİ ve LABORATUAR BULGULARI
Siroz teşhisinde karaciğer biyopsisi tanı koydurucudur. Diğer teşhis yöntemleri ve laboratuar bulguları arasında ise aşağıdakiler sayılabilir.
- Kan tahlili: Anemi (kansızlık), akyuvar ve trombosit sayısında azalma tespit edilir.
- Serum elektroforezi: Albümin azalması, gamma globülin artışı, beta-gamma köprüleşmesi tespit edilebilir.
- Parasentez: Karından iğneyle sıvı alınarak analiz yapılabilir.
- Disproteinemi testleri pozitif bulunabilir.
- Kanda ölçülen protrombin zamanı uzayabilir.
- SGOT, alkalen fosfataz enzimlerinde ve kan bilirübinlerinde hafif artış saptanabilir.
- İdrarda ürobilinojen tespit edilebilir.
- Radyolojik ve endoskopik olarak yemek borusunda varis oluşumu saptanabilir.
- Kanda hepatit virüslerine ait antijen ve antikorlar taranabilir.
TEDAVİ
Altta yatan sebebe ve karaciğer hasarının derecesine bağlı olarak belirlenir. Karaciğer hasarının daha fazla ilerlemesi ve hastalığa bağlı komplikasyonların ortaya çıkması engellenmelidir. Uygulamalar arasında:
- Hastanın diyeti tuzdan fakir olmalıdır. Alkol kesinlikle yasaklanmalıdır. Eksik vitaminler tamamlanmalıdır.
- Varis kanaması söz konusuysa uygun acil girişimler yapılır.
- Hemokromatoz ve Wilson hastalığı varsa, bu hastalıklara özel tedavi uygulanır.
- Karnında sıvı biriken hastalarda potasyumu tutan idrar söktürücü ilaçlar kullanılır.
KORUNMA
- Eğer alkol alıyorsanız sınırlarınızı bilin. Bu sınırları kesinlikle geçmeyin.
- Alkolle beraber kesinlikle ilaç almayın.
- Endüstriyel kimyasal maddelerden uzak durmaya çalışın.
- Sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı uygulayın.
- Viral hepatite karşı önlemler:^
- Güvenli seks yapın
- Kullanılmış iğneleri tekrar kullanmayın, özellikle başkaları tarafından kullanılmış olanları
- Doktora başvurun ve gerekli incelemeleri yaptırdıktan sonra aşılanın.
