Tüberküloz Nedir?
Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Başta akciğerler olmak üzere, vücuttaki tüm organ ve sistemleri etkileyebilen bu hastalık, uygun tedavi ile iyileşebilmektedir.
Hastalığın Özellikleri
- Kronik seyirli
- Bulaşıcı karakterde
- Çoklu organ tutulumu
- Tedavi edilebilir nitelikte
Bulaşma Yolları ve Risk Faktörleri
Temel Bulaşma Yolları
- Solunum Yolu
- Öksürük ve hapşırık damlacıkları
- Enfekte havanın solunması
- Uzun süreli yakın temas
- Nadir Bulaşma Yolları
- Sindirim sistemi
- Deri teması (çok nadir)
- Enfekte süt ürünleri
Yüksek Risk Grupları
- Sağlık çalışanları
- Uzun süre hastanede kalanlar
- Mahkumlar
- Aktif hasta yakınları
- Bağışıklık sistemi zayıf kişiler
- HIV/AIDS hastaları
- Şeker hastalığı olanlar
- Kötü beslenenler
Hastalığın Gelişimi
Birincil Enfeksiyon
- Çoğunlukla çocukluk döneminde
- Kendiliğinden iyileşme olasılığı
- Bazen ilerleme gösterebilir
- Sistemik yayılım riski
Reaktivasyon
- Erişkinlerde daha sık
- Eski odakların canlanması
- Stres ve bağışıklık düşüklüğü etkisi
- Sistemik belirti ve bulgular
Klinik Belirti ve Bulgular
Genel Belirtiler
- Sistemik Belirtiler
- Halsizlik ve yorgunluk
- Kilo kaybı
- Gece terlemesi
- Akşamları yükselen ateş
- İştahsızlık
- Akciğer Belirtileri
- Kronik öksürük
- Balgam çıkarma
- Kanlı balgam
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
Organ Tutulumuna Bağlı Belirtiler
- Sindirim Sistemi
- Karın ağrısı
- İshal
- Kanlı dışkılama
- Karaciğer/dalak büyümesi
- Üriner Sistem
- Ağrısız kanlı idrar
- Sık idrara çıkma
- Bel ağrısı
- Kas-İskelet Sistemi
- Eklem ağrıları
- Kemik iltihabı
- Hareket kısıtlılığı
- Lenf Sistemi
- Lenf bezlerinde büyüme
- Boyun bölgesinde şişlik
- Ağrısız kitleler
Teşhis Yöntemleri
Klinik Değerlendirme
- Öykü Alma
- Belirti süresi
- Temas öyküsü
- Risk faktörleri
- Aile hikayesi
- Fizik Muayene
- Akciğer muayenesi
- Lenf nodu muayenesi
- Sistemik değerlendirme
Laboratuvar Testleri
- Mikrobiyolojik İncelemeler
- Balgam yayması
- Kültür testleri
- PCR testleri
- Biyopsi örnekleri
- Görüntüleme Yöntemleri
- Akciğer röntgeni
- Bilgisayarlı tomografi
- Ultrasonografi
- MR görüntüleme
- Özel Testler
- Tüberkülin deri testi (PPD)
- IGRA testleri
- Biyokimyasal incelemeler
Tedavi Yaklaşımları
İlaç Tedavisi
- Ana İlaçlar
- İzoniazid
- Rifampisin
- Etambutol
- Streptomisin
- Tedavi Prensipleri
- Kombinasyon tedavisi
- Uzun süreli kullanım (12-18 ay)
- Düzenli kontrol
- Yan etki takibi
Destekleyici Tedaviler
- Dengeli beslenme
- Yeterli istirahat
- Sigaranın bırakılması
- Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi
Korunma Yöntemleri
Bireysel Korunma
- Aşılama
- BCG aşısı (yenidoğan döneminde)
- Düzenli kontrol
- Risk gruplarının taranması
- Genel Önlemler
- İyi beslenme
- Hijyen kurallarına uyum
- Havalandırma
- Erken tanı
Toplumsal Korunma
- Hasta izolasyonu
- Temaslı taraması
- Düzenli kayıt sistemi
- Eğitim programları
Sonuç
Tüberküloz, erken tanı ve düzenli tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Tedavinin başarısı için hasta uyumu ve düzenli ilaç kullanımı şarttır. Toplum sağlığı açısından bulaşmanın önlenmesi ve risk gruplarının düzenli takibi büyük önem taşır.
Not: Bu bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır. Tüberküloz şüphesi durumunda mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurunuz.
