Variola (Çiçek Hastalığı) Nedir? Tanımı, Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi
Tanım
Variola, halk arasında çiçek hastalığı olarak bilinen, ciddi ve bulaşıcı bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık, Variola virüsü tarafından kaynaklanır ve vücutta döküntülerle, yüksek ateşle ve genel hastalık hissiyle kendini gösterir. Çiçek hastalığı, tarihsel olarak çok ölümcül olmuş ve dünya çapında büyük salgınlara yol açmıştır. Ancak, 1980 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yürüttüğü aşı kampanyaları sayesinde çiçek hastalığı tamamen ortadan kaldırılmıştır. Bugün, çiçek hastalığına rastlanmamaktadır.
Variola virüsü, Variola major (daha ölümcül ve yaygın olan tür) ve Variola minor (daha hafif seyredebilen tür) olmak üzere iki farklı formda bulunur.
Variola Hastalığının Nedenleri
Variola hastalığına neden olan etken, Variola virüsüdür. Bu virüs, poksivirüs ailesine ait bir DNA virüsü olup, insandan insana solunum yolu ile bulaşır. Enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırması, virüsün havadaki damlacıklar yoluyla yayılmasına neden olur. Ayrıca, enfekte kişiyle doğrudan temas, hastanın kullandığı eşyalar veya yatak takımları aracılığıyla da bulaşabilir.
Variola Belirtileri
Variola hastalığının belirtileri, virüsün vücuda girdikten 7 ila 17 gün sonra ortaya çıkmaya başlar ve genellikle dört evrede gelişir. Bu evreler şu şekilde sıralanabilir:
- İnkübasyon Dönemi (Yuva Süreci):
- Virüs vücuda girdikten sonra, herhangi bir belirti göstermez. Bu dönem, genellikle 7 ila 17 gün sürebilir.
- Başlangıç (Prodromal) Dönemi:
- Yüksek Ateş: Çiçek hastalığının ilk belirtisi genellikle aniden yükselen ateştir.
- Ağrı ve Halsizlik: Baş ağrısı, sırt ağrıları ve kas ağrıları görülebilir.
- Ateş, titreme, yorgunluk ve genel rahatsızlık hissi olabilir.
- Kusma, mide bulantısı ve iştahsızlık da sık görülen belirtilerdir.
- Döküntü Dönemi (Erupsyon):
- Döküntüler: Bu dönemde, ciltte kızarık döküntüler çıkar ve bu döküntüler hızla kabarcıklara dönüşür. İlk başta düz, kırmızı lezyonlar (maküller) oluşur, sonra bunlar kabarcıklara (vesiküller) dönüşür. Kabarcıklar, içi sıvı dolu olup, yüz, kollar, bacaklar ve vücudun diğer bölgelerinde yayılabilir.
- Sivilce benzeri lezyonlar: Kabarcıkların içi sıvı doludur ve sonunda kabuklanmaya başlar. Bu döküntüler zamanla püstüllere dönüşebilir.
- İyileşme ve Son Evre:
- Çiçek hastalığının son evresinde, kabarcıklar kurur ve kabuklanarak düşer. Bu kabuklar genellikle iz bırakabilir. Bu süreç birkaç hafta sürebilir.
- Hastalık iyileştikçe, hastalar daha iyi hisseder, ancak ciltte kalıcı izler kalabilir.
Variola Teşhisi
Variola hastalığının teşhisi, genellikle klinik belirtilere ve laboratuvar testlerine dayalı olarak konulur. Özellikle döküntülerin spesifik yapısı ve sıralanması, çiçek hastalığına işaret eder. Ancak kesin teşhis için şu testler yapılabilir:
- Kan Testleri:
- Çiçek hastalığına neden olan Variola virüsü tespit edilebilir. Bu genellikle PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi ile yapılır.
- Virüs Kültürü ve Mikroskopi:
- Hastalığa neden olan virüs, mikroskop altında gözlemlenebilir ve bu da tanının doğrulanmasına yardımcı olabilir.
- Serolojik Testler:
- Antikor testleri ile kişinin daha önce çiçek hastalığına maruz kalıp kalmadığı, bağışıklık durumu belirlenebilir.
Variola Tedavisi
Çiçek hastalığına yönelik özel bir tedavi bulunmamaktadır. Ancak, hastalığın belirtilerini hafifletmeye yönelik bazı tedavi yöntemleri mevcuttur. Bugün, çiçek hastalığına karşı aşılamanın başarılı bir şekilde uygulanması sayesinde, tedavi gereksinimi çok nadir görülmektedir. Yine de, çiçek hastalığına yönelik tedavi genel olarak şu adımları içerebilir:
- Destekleyici Tedavi:
- Ateş Düşürücüler ve Ağrı Kesiciler: Çiçek hastalığının belirtilerini hafifletmek için ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Sıvı ve Elektrolit Desteği: Dehidrasyonun önlenmesi için hastaya yeterli sıvı takviyesi yapılabilir.
- İzleme ve İleri Tedavi:
- Çiçek hastalığı genellikle bağışıklık sistemi güçlü bireylerde kendiliğinden iyileşir. Ancak, hastalığın ciddi komplikasyonlar oluşturması durumunda, doktorlar özel tedavi yöntemleri uygulayabilir.
- Aşı:
- Çiçek hastalığının önlenmesi için en etkili yöntem çocuklukta yapılan çiçek aşısıdır. Çiçek aşısı, virüsün yayılmasını engeller ve hastalığı büyük ölçüde ortadan kaldırır. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) çiçek hastalığını yok etme kampanyası ile bu hastalık artık dünya genelinde görülmemektedir.
Variola (Çiçek Hastalığı) ile İlgili Önlemler ve Korunma
Çiçek hastalığı, dünya genelinde eradike edilmiş (ortadan kaldırılmış) bir hastalık olduğu için, artık ciddi bir tehdit oluşturmamaktadır. Ancak, yeni çiçek aşıları ve epidemiyolojik izleme yöntemleri, bu hastalığın yeniden ortaya çıkmasını engellemeye yönelik alınan önlemler arasında yer almaktadır. Çiçek hastalığından korunmak için şu önlemler alınabilir:
- Çiçek Aşısı:
- Çiçek hastalığına karşı yapılan aşılama, hastalığın tamamen ortadan kalkmasını sağlamıştır. Ancak, bu hastalığın yeniden ortaya çıkma olasılığına karşı, aşılamaya dikkat edilmelidir.
- Erken Tanı ve İzolasyon:
- Çiçek hastalığına benzeyen belirtiler gösteren hastalar izole edilerek, bulaşmanın önüne geçilmelidir.
Sonuç
Variola (çiçek hastalığı), dünya çapında başarılı aşı kampanyaları ile tamamen ortadan kaldırılmış bir hastalıktır. Bu hastalık, Variola virüsünün neden olduğu, ciltte döküntülerle kendini gösteren bulaşıcı bir enfeksiyondur. Erken teşhis ve izolasyon ile hastalığın yayılmasının önüne geçilmiş, aşı sayesinde çiçek hastalığı tarihe karışmıştır. Ancak, potansiyel riskler ve biyoterörizm tehdidi nedeniyle, çiçek hastalığının izlenmesi ve önlenmesi hala önemlidir.
4o mini
