Yanık Tanımı, Belirti ve Bulguları, Nedenleri, Teşhis ve Tedavisi
TANIM ve NEDENLERİ
Deri dıştan içeriye doğru epidermis, dermis ve subkütan doku adlı üç tabakadan oluşmuş canlı bir yapıdır. 50oC üzerindeki herhangi bir sıcaklık deri hücrelerinin ölmesine ve yanığa (yanık) neden olur. Derileri yetişkinlere göre ince olan çocuklar ve yaşlılar yanıklara karşı daha hassastır.
Birinci derece yanıklar: Derinin en üst tabakası olan epidermisle sınırlı kalır. Güneş yanıkları tipik örnektir. Genellikle ciddi değildir ve kendiliğinden iyileşir. İki gün içerisinde yanmış epidermis soyulmaya başlar.
İkinci derece yanıklar: Eğer güneş yanığı ciddiyse ikinci derece yanığa neden olabilir. Epidermis ve altındaki dermis tabakası etkilenir. Yanık çok geniş bir alanı kaplamıyorsa veya yanmış bölgede enfeksiyon gelişmemişse, ikinci derece yanıklar çok önemli değildir ve belli bir süre zarfında iyileşir.
Ciddi yanıklar; geniş bir alanı kaplayan ikinci derece yanıklar ile tüm üçüncü ve dördüncü derece yanıkları içerir. Üçüncü ve dördüncü derece yanıklar derinin tüm tabakalarını etkiler ve her zaman için dikkatle ele alınmalıdır. Bu tarz ciddi yanıklar, deri altındaki yağ dokuya ve sinirlere zarar verir. Vücutta büyük miktarda sıvı-elektrolit kaybı meydana gelir.
Elektrik yanıkları vücutta çok büyük hasara neden olabilir. Her ne kadar gözle görülür deri yanığı az olsa da derin doku hasarı büyük boyutlara varabilir. Yüksek voltajlı elektrik çarpması kalp kaslarına zarar vererek kalp krizine ve ölüme yol açabilir.
BELİRTİ ve BULGULAR
- Birinci derece yanıklar: Kızarıklık ve hassasiyet vardır. Deri kabarabilir, su toplayabilir.
- İkinci derece yanıklar: Deri kızarıktır ve su toplar, kabarcıklar meydana gelir. Ağrı vardır.
- Üçüncü derece yanıklar: Şiddetli ağrı vardır veya ciddi sinir hasarından dolayı ağrı hissedilmez. Kan damarları ortaya çıkmıştır.
- Dördüncü derece yanıklar: Yanık bölgesindeki kas veya kemikler gözle görülebilir.
TEDAVİ
Yanığın derecesi ne olursa olsun doku hasarını yavaşlatmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için acil tedavi gerekir. Tüm yanıklarda enfeksiyon gelişme ihtimali yüksektir. Dolayısıyla gerekli önlemler alınmalıdır.
- Birinci derece hafif yanıklarda ilkyardım yapıldıktan sonra ağrıyı hafifletmek amacıyla ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir. Fakat su kabarcıkları patlatılmamalıdır. Su kabarcıklarını patlatmak enfeksiyon ihtimalini arttırır.
Tüm geniş çaplı birinci derece yanıklar; ikinci-üçüncü-dördüncü derece yanıklar; elektrik çarpması ve kimyasal maddelerle meydana gelen yanıklar hastanede tedavi edilmelidir!
- Uygun temizlik işlemleri yapıldıktan sonra ağrı kesici ilaçlar ve enfeksiyon şüphesinde antibiyotikler kullanılır.
- Sıvı-elektrolit kaybı tespit edilen hastalara damar yoluyla uygun sıvılar verilir.
- Gerekli görülen vakalarda rekonstrüktif ve plastik cerrahi girişimler uygulanır.
Diğer deri hastalıkları olan; Ekzama, Deri Kanseri, Bitlenme, Behçet Hastalığı için tıklayınız.